Son incontables as fotos que me teñen feito coa cámara pendurada do pescozo e se poño aquí esta imaxe é porque me vexo nela moi representada, si. Lémbrome desde pequena cunha cámara na man e, sempre tamén, coa palabra como compañía: a palabra falada (as longas conversas cos amigos) e a palabra escrita: os libros. E porque unha das cousas das que máis gosto é das pintadas nos muros, coma este, dun barrio de Milán.
O motivo que me levou a abrir este blogue foi o de recoller un bo feixe de artigos que tiña ciscados en distintas publicacións, a modo de carta de presentación, e para obrigarme a escribir de cando en vez o que penso sobre algunhas cuestións que teñen que ver con aquelo ao que máis tempo lle teño dedicado na miña vida profesional: a lectura e as bibliotecas escolares. Agardo que me sirva tamén para poder expresarme libremente sobre estes temas, e sobre calquera cousa que se me ocorra ou me apeteza dar a coñecer.
Son mestra. Tiven o privilexio de toparme, rematando os estudos de Maxisterio (Diplomatura en Profesorado de E.X.B, reza o título aquel), co Grupo Freinet de Ferrol, ao facer a segunda semana de prácticas nun colexio no que traballaba Antón Cortizas, un dos seus integrantes. A partir de aí incorporeime a este grupo de renovación pedagóxica e aprendín unha forma de traballar que agardo non abandonar nunca. Freinet ou Paulo Freire, son, entre outras, as miñas referencias. Traballei en distintos centros de educación infantil e primaria de diversos puntos de Galicia, pero en 1988 aterricei no CEIP de Palmeira, en Ribeira (a Coruña) e coincidín cun grupo de excelentes profesionais cos que tiven o privilexio de poñer en pé unha das realidades pedagóxicas máis interesantes dos anos 90 deste país: O colexio de Palmeira, que foi e aínda é referente en moitos ámbitos (Medio Ambiente, incorporación das TIC, Normalización Lingüística, organización escolar… e a propia Biblioteca Escolar, unha das pioneiras). Fun profesora e responsable da biblioteca, pero tamén xefa de estudos e directora deste centro e nel, especialmente, aprendín o valor do traballo en equipo. Cando comezaba a encamiñarse cara a unha comunidade de aprendizaxe, iniciábase tamén a fase de declive (algunhas persoas clave xa marcharan e os tempos educativos estaban cambiando a comezos do novo século), e con moitas dúbidas polo que deixaba atrás, aproveitei a oportunidade de traballar polas bibliotecas escolares de Galicia, incorporándome á consellería .
Desde Setembro de 2003 traballei na Asesoría de bibliotecas escolares, da Consellería de Educación (agora Cultura, Educación e Universidade), da Xunta de Galicia, até a miña xubilación o 31 de decembro de 2020.
Nestes anos, ademais, participei en varias experiencias de elaboración de materiais didácticos que me serviron para ampliar a miña formación e para traballar con excelentes profesionais e grandes amigos:
- A serie Labia de libros de galego para o ensino primario, da Editorial Xerais (con Agustín Fernández Paz, Xabier P. Docampo e Xosé Lastra)
- A unidade didáctica sobre a peza “As laranxas máis laranxas de todas as laranxas”, para o Centro Dramático Galego.
- Os materiais para a campaña Hora de Ler, da Consellería de Educación (coordinando o colectivo Acatrotintas, con Mayte Leis, Magdalena de Rojas e Óscar Villán).
E traballar no ámbito das bibliotecas deume a oportunidade, tamén, de participar en proxectos colectivos, ao amparo de institucións como o Ministerio de Educación (Marco de referencia para as bibliotecas escolares, 2011) ou o Ministerio de Cultura (Consejo de Cooperación Bibliotecaria). Neste último ámbito, participei, entre outros, no Grupo estratéxico para el estudio de prospectiva sobre la biblioteca en el nuevo entorno informacional y social, que publicou o documento Prospectiva Bibliotecas 2020, en 2013. Posteriormente, participei tamén no Grupo de Traballo ALFIN, para a elaboración do traballo titulado Incorporación de las competencias ALFIN/AMI en el sistema educativo: referencias, contexto y propuestas, publicado en 2016.
Desde inicios de 2021 vivo outra fase da miña vida, aínda ligada (con outros ritmos e ningunha urxencia), ao compromiso coa educación, a lectura e as bibliotecas escolares. Participo en actividades formativas cando me reclaman, atendo ás amizades que fixen neste ámbito e comparto con elas algún congreso ou xornada dentro e fóra de Galicia. Continúo coa cámara na man por puro divertimento; leo todo o que podo e escribo ás veces; cociño, pinto e pasmo segundo lle cadre; disfruto do tempo cos meus… e paseo á miña cadela, sempre que me é posible, á beira do mar.
Algunhas publicacións:
- Educación, lectura e compromiso. En Grial, nº 173: Lectura pública, un dereito da cidadanía (2007). Accesible en http://cristinanovoa.com/wp-content/uploads/2014/02/Grial_173_CNovoa.pdf
- Construyendo sociedad lectora: clubes de lectura en centros de enseñanza secundaria de Galicia (2010, Libro Abierto en º 40. Delegación Provincial de Málaga, accesible en http://www.juntadeandalucia.es/educacion/portals/web/libro-abierto/detalles/-/contenidos/detalle/construyendo-sociedad-lectora-clubs-de-lectura-en-centros-de-ensenanza-secundaria-de-galicia
- Bibliotecas escolares para tiempos confusos (en Bibliotecas escolares, ¿él último reino de papel? Consejería de Educación. Gobierno de Canarias, 2010. Accesible en http://issuu.com/morrison46/docs/_el__ltimo_reino_de_papel_ ).
- Bibliotecas escolares de Galicia, espacio ALFIN poco a poco, en Veintitantas experiencias ALFIN y una canción esperanzada. ALFARED, 2011 (accesible en http://www.alfared.org/content/veintitantas-experiencias-alfin-y-una-canci-n-esperanzada/experiencias-alfin-en-bibliotec-12).
- Marco de referencia para las bibliotecas escolares (coordinación, con Ana Bernal y Casildo Maceiras). Ministerio de Educación, 2011. Accesible en http://www.ccbiblio.es/wp-content/uploads/Marcoreferenciabescolares.pdf
- Las bibliotecas escolares, motor de innovación (colab. con Pilar Sampedro). Cuadernos de Pedagogía, nº 423 (2012). Accesible en http://www.crateru1.educa.aragon.es/Bibliotecas_escolares_e_innovacion_cuadernos_de_pedagogia_0512.pdf
- Prospectiva 2020. Las diez áreas que más van a cambiar en nuestras bibliotecas en los próximos años. Grupo estratégico para el estudio de prospectiva sobre la biblioteca en el nuevo entorno informacional y social. Consjeo de Cooperación Bibliotecaria (2013). Accesible en http://www.ccbiblio.es/wp-content/uploads/Estudio_prospectiva_2020.pdf
- Bibliotecas escolares: una vez más, argumentos para una intervención de urgencia (2015). En Blok de bid: http://www.ub.edu/blokdebid/es/category/ressenyadors/cristina-novoa
- Integración de las competencias ALFIN/AMI en el sistema educativo: referencias, contexto y propuestas. Grupo de Trabajo sobre Alfabetización Informacional. Consejo de Cooperación Bibliotecaria. MECD (2016). Accesible en https://sede.educacion.gob.es/publiventa/integracion-de-las-competencias-alfinami-en-el-sistema-educativo-referencias-contexto-y-propuestas/ensenanza-bibliotecas/20721C
- Ondiñas veñen, ondiñas veñen, ondiñas veñen e van… Mi biblioteca: La revista del mundo bibliotecario, nº 47 (2016)
- Biblioteca escolar, un organismo vivo. EDUGA. Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, nº 74 (Decembro 2017). Accesible en http://www.edu.xunta.gal/eduga/1477/bibliotecas/biblioteca-escolar-un-organismo-vivo
- As bibliotecas escolares, un lugar para a exploración e a investigación. EDUGA. Consellería de Educación, Universidade e Formación Profesional, nº 76 (Decembro 2018). Accesible en http://www.edu.xunta.gal/eduga/1655/bibliotecas/bibliotecas-escolares-lugares-para-exploracion-experimentacion
- La biblioteca escolar y el cuento del hombre que tenía mala suerte. Monográfico BE21/puntedu. Departament d’Educació. Generalitat de Catalunya (xullo 2020). Accesible en http://xtec.gencat.cat/web/.content/projectes/biblioteca/biblioteca-escolar-en-el-segle-xxi/documents/6_novoa.pdf
- Bibliotecas escolares abertas, activas e imprescindibles (en colab. con María Pousa). EDUGA. Consellería de Cultura, Educación e Universidade, nº 79 (Xuño 2020). Accesible en http://www.edu.xunta.gal/eduga/1933/biblioteca-escolar/bibliotecas-escolares-abertas-activas-imprescindibles
- Biblioteca escolar no ensino enraizado. Ensino rural e igualdade de oportunidades desde a biblioteca escolar. EDUGA. Consellería de Cultura, Educación e Universidade, nº 81 (Xuño 2021). Accesible en http://www.edu.xunta.gal/eduga/2095/biblioteca-escolar/biblioteca-escolar-no-ensino-enraizado
- A palabra habita a biblioteca escolar. EDUGA. Consellería de Cultura, Educación e Universidade, nº 82 (Decembro 2021). Accesible en http://www.edu.xunta.gal/eduga/2180/biblioteca-escolar/palabra-habita-biblioteca-escolar
- La biblioteca escolar, ¿milagro u oportunidad? (colab. con María Pousa). Revista Dosier º 9 (2024): Competencia lectora en el siglo XXI. Graó. dispoñible na seguinte ligazón https://www.grao.com/revistas/comprension-lectora-74738?contenido=481119